نقدی بر مقاله \ متافیزیک و زمان: ابن سینا\ نوشته خانم ترانه جوان
مقاله « متافیزیک و ابن سینا» نوشته خانم ترانه جوانبخت، به طور عمده توضیح دانش ماوراء الطبیعه از دیدگاه پور سینا را هدف خود قرار داده است و در پایان نقدی مختصر هم بر این دیدگاه ارائه نموده است که به دلیل گنگ و نارسا بودن، جای انتقاد جدی دارد.
نخستین نکته ای که در باره این نوشته می توان به آن پرداخت، بخش بندی خانم جوانبخت در باره علوم از دیدگاه پورسینا است . در این باره در مقاله ایشان چنین می خوانیم:
« ابن سینا برای هر علمی موضوعی در نظر گرفته و علوم را به دوشاخه نظری و عملی تقسیم کرده است. از نظر او، علم نظری دانشی ست که موضوعش مستقل از ماست درحالی که علم عملی برای ما کاربرد دارد. او سه نوع علم عملی در نظر می گیرد: دانش کشورداری، اقتصاد و حکومت بر خود. او همچنین سه علم نظری را ممکن می داند: فیزیک، ریاضی و دانش ماوراء الطبیعه.»
باید گفت که این تقسیم بندی ناقص و غیر دقیق است و تقسیم بندی پورسینا از علوم گسترده تر و کامل تر از این است. تقسیم بندی کامل پورسینا در باره علوم به شرح زیر است:
پورسینا دانش ها را در نظر نخست به دو بخش تقسیم می کند: دانش هایی که احکام آن ها برای همیشه ثابت نیست، بلکه در زمان های معینی درست است و بعد ارزش خود را از دست می دهد- دانش هایی که همه اجزاء زمان را فرا می گیرد و برای همیشه باقی است. پورسینا این گونه دانش ها را « حکمت» می نامد و برای آن ها اصول و فروعی قائل می شود. او دانش های پزشکی و کشاورزی و نجوم و صناعت های دیگر را در شاخه دانش های فرعی قرار می دهد و دانش های اصلی و اصولی شاخه حکمت را به دو بخش تقسیم می کند:
بخش نخست- دانش های ابزاری مانند علم منطق؛ که برای کسب دانش و معرفت درباره امور موجود در عالم و آنچه پیش از آن است، بدان نیاز است.
بخش دوم را پورسینا به دو شاخه علوم نظری و عملی تقسیم می کند. علوم نظری دانش هایی هستند که هدفشان تزکیه نفس است به وسیله معرفت و در جهت شناخت حق و حقیقت می کوشند و به چهار بخش تقسیم می شوند: دانش های طبیعی- علوم ریاضی-علم الاهی- علم کلی.